Wat is artrose?
Bij elke beweging die je maakt, gebruik je je gewrichten. In de gewrichten kunnen de botten ten opzichte van elkaar bewegen. Het ene bot is bol en het andere bot is hol. Ze passen in elkaar. Aan de uiteinden van het bolle en holle gedeelte zit een zacht laagje kraakbeen. Het zit er om de beweging soepel te laten verlopen.Bouw van het gewricht (Wikipedia)
Dat kraakbeenlaagje krijgt in de loop van een mensenleven nogal wat te verduren. Bij een kind of een jonge volwassene kan het wel een stootje verdragen. Maar bij het ouder worden gaat de soepelheid er af. Het wil niet meer zomaar bewegen. Eerst gaat zo'n gewricht kraken. Bij het opstaan bijvoorbeeld. En langzamerhand wordt het stijf pijnlijk en gezwollen. Soms wordt het ook dikker. U krijgt er last van. Meestal begint het bij de knieën. Die hebben ook het meeste gewicht te dragen. Soms gebeurt het ook op plaatsen waar een bot gebroken is geweest. Of waar het teveel te lijden heeft gehad. Zoals door zwaar werk of door zwaarlijvigheid. Deze pijn voel je typisch bij bewegen. Meestal neemt de pijn in de loop van de dag toe. Vooral langdurig zitten of staan veroorzaakt klachten bij in beweging komen ("startpijn"), vooral dan het eerste half uur.
Vroeg of laat krijgt ieder mens te maken met deze beschadiging van het gewrichtskraakbeen. Je dokter noemt zo'n vorm van gewrichtsziekte "artrose" of nog "osteoartrose". Niet te verwarren met artritis, dat een ontsteking van een gewricht is.
Artrose berust dus op een progressieve verandering veroorzaakt door een onevenwicht tussen de aanmaak en afbraak van kraakbeen. Er bestaat dus een weliswaar langzaam, maar wel efficiënt reparatieproces dat vaak kan compenseren voor de initiële schade.
Bij manifeste artrose kunnen de kraakbeencellen het verlies aan kraakbeen niet meer compenseren, zodat een chronische gewrichtsaandoening ontstaat met een toenemende destructie van het kraakbeenoppervlak. Bij het ouder worden kan de beschadiging soms evolueren tot een volledig verdwijnen van het kraakbeen. Het aangrenzende bot verdikt of krijgt deukjes, wat stijfheid en pijn veroorzaakt. Op de duur kunnen gewrichtsmisvormingen optreden.
Oorzaken
Wie voor zijn veertigste meer dan twintig jaar lang te zwaar was, heeft meer kans op artrose van de knieën. Verder kunnen ook erfelijke aanleg, letsels van de gewrichtsstructuren, gewrichtsafwijkingen, ongezonde voeding, hormonale factoren, spierzwakte, ontstekingsprocessen en stofwisselingsziekten een rol spelen. Artrose is frequenter in bepaalde beroepen, waarbij zware gewichten getild worden, met ook frequent buigen of plooien tijdens belasting van he gewricht. Bewegen heeft vanuit diverse oogpunten gunstige effecten op de gewrichten, maar extreme belastingen, zoals bij topsport of bij fysiek zwaar werk, en door sport opgelopen gewrichtsletsels verhogen duidelijk het risico op het ontstaan van artrose.Bij sommige volwassenen treedt artrose al op vrij jonge leeftijd op, zonder aanwijsbare oorzaken. Men vermoedt dat deze vorm van artrose erfelijk is. De bijdrage van genetische invloeden op het ontstaan van artrose van de knie schat men op 40%; voor het ontstaan van handartrose is dit zelfs 65%.
Kan je artrose voorkomen?
Zorg al op jonge leeftijd voor een correcte lichaamshouding en zorg voor sterke spieren die je skelet goed ondersteunen.Vermijd gewrichtsletsels, die vaak optreden door overdreven of letselrijk te sporten, en door ongevallen te vermijden
Luister naar de taal van je lichaam en de beperkingen ervan.
Als je nog jong bent en last hebt van gewrichtspijn, kan het zijn dat je je gewrichten gewoon iets hebt overbelast, bijvoorbeeld bij het sporten of als je zwaar lichamelijk werk hebt gedaan. Of mischien staat de stand van je gewricht niet optimaal.
Bij de eerste tekenen van slijtage zorg je ervoor dat deze niet te snel verder gaat, door het pijnlijke gewricht niet te veel te belasten.
Er bestaan allerlei hulpmiddelen om belastende bewegingen in het dagelijkse leven te vermijden: een nagelknipper die je kan vastzetten op de wastafel, een toiletverhoger, aangepast bestek, een keukenmes met ergonomisch handvat, hulpmiddelen om bokalen te openen, een helping hand om voorwerpen mee op te rapen... Informeer bij je mutualiteit.
Wat doe je bij artrose?
Op de korte termijn blijkt fysiotherapeutische behandeling met oefentherapie effectief. Oefentherapie verlicht de pijn en vermindert beperkingen bij bijvoorbeeld lopen of fietsen. Maar als de behandeling is afgelopen neemt dat effect weer af, doordat de meeste mensen stoppen met de oefeningen en terugvallen in een inactieve levensstijl.Hou je spieren soepel en sterk. Beweging is dus prima, maar evenwel zonder overdrijven: sporten of tuinieren met dezelfde intensiteit als toen je twintig was, is vragen om moeilijkheden. Je moet eraan denken dat teveel beweging of erg zwaar werk het slijtageproces in je gewrichten in de hand werkt. En als je te zwaar bent, ga op dieet. Een hoog gewicht kan slecht zijn voor het gewricht.
Een goede vorm van beweging is bv. wandelen. Het maakt je stijve botten wat soepeler en versterkt je spieren. Je moet zelf ontdekken hoe lang je mag wandelen, sporten; rust even wanneer je voelt dat dat het beste is.
Blijf dus niet liggen of zitten als je merkt dat uw gewrichten er stijf van worden. Dat is meestal een teken dat je aan spierversterkende oefeningen toe bent. In dit verband is het nuttig te weten dat bv. het kniegewricht voor ongeveer 85% beschermd wordt door de grote dijspieren.
Als je veel last krijgt met koud en vochtig weer, kan warmte, bijvoorbeeld een infra-rode lamp, je misschien wat verlichting geven.
Probeer dus je leefwijze aan te passen.
Hoe meer je blijft oefenen, hoe meer pijn en beperkingen verminderen, ook op de lange duur. Operaties zijn niet altijd meer nodig, of uit te stellen
Op pijnstiller.be bijvoorbeeld vind je oefeningen tegen artrose
Wat kan je huisarts eraan doen?
De diagnose van artrose stelt zich doorgaans vrij duidelijk, zodat een röntgenfoto dan ook overbodig is. Medische beeldvorming maakt ons in geval van artrose meestal ook niet veel wijzer: afwezigheid van zichtbare afwijkingen wil immers niet zeggen dat er geen artrose aanwezig zou zijn. Bovendien is er geen duidelijk verband tussen de ernst van de klachten en de mate van afwijkingen op de beelden. In het kraakbeen zitten immers geen pijnreceptoren.Volg de raadgevingen van je dokter, hij kent je goed en ook de geneesmiddelen die je helpen een meer comfortabel leven te leiden. Neem er nooit pijnstillers of reuma-middelen uit eigen initiatief bij. Associaties zijn soms gevaarlijk en niet altijd werkzamer.
Er zijn aanwijzingen dat voedingssupplementen zoals glucosamine het gewrichtskraakbeen kunnen versterken.
Als je er zelf niet meer uit raakt, zal hij een kinesist inschakelen, die je de gepaste oefeningen aanleert om je spieren weer te versterken, de pijn te stillen en je mobiliteit zo lang mogelijk te bewaren.
Het kan ook zijn dat u een verkeerde stand van tenen, voeten, benen, bekken of rug hebt. Je arts zal dit nagaan en indien nodig verwijzen naar een specialist of naar een podoloog, die aan de hand van lichamelijke klachten kan ontdekken of er iets mis is. Over het algemeen kan een verkeerde stand met een hulpstukje in de schoen gecorrigeerd worden, waarna de klachten vaak verdwijnen.
Medisch gezien kan je artrose niet genezen, maar een behandeling is zeker wel zinvol. Een slijtageproces kan niet zomaar worden teruggedraaid. Dat zou alleen kunnen door het gewricht waar je last van hebt, te vervangen door een ander. Maar dat is een zeer ingrijpende zaak. Daarom wordt het alleen gedaan bij mensen die zoveel pijn hebben, dat ze geen normaal leven meer kunnen leiden.
In het algemeen valt er dus met behulp van de gegeven tips met artrose best te leven. Natuurlijk, het is een lastige kwaal. Maar je hebt er ook weer niet zo'n hinder van dat je niets meer kan ondernemen.
Zie ook: kniepijn en artrose.
Meer info
Gewrichtsproblemen en hoe ze te voorkomen (MagUZA)Osteoartritis = artrose (video Gezondheidsnet)
Osteoartritis van het heupgewricht (video Gezondheidsnet)
Artrose: evolutie en gradaties (reumaliga)
Werk aan je gezondheid op de site Gezond Leven (Vlaams Instituut).
Sporten bij gewrichtspijn. Artrose? Beweeg! (Gezondheidsnet)