Wat is artrose?

Bij elke beweging die je maakt, gebruik je je gewrichten. In de gewrichten kunnen de botten ten opzichte van elkaar bewegen. Het ene bot is bol en het andere bot is hol. Ze passen in elkaar. Aan de uiteinden van het bolle en holle gedeelte zit een zacht laagje kraakbeen. Het zit er om de beweging soepel te laten verlopen.

Bouw van het gewricht (Wikipedia)

Dat kraakbeenlaagje krijgt in de loop van een mensenleven nogal wat te verduren. Bij een kind of een jonge volwassene kan het wel een stootje verdragen. Maar bij het ouder worden gaat de soepelheid er af. Het wil niet meer zomaar bewegen. Eerst gaat zo'n gewricht kraken. Bij het opstaan bijvoorbeeld. En langzamerhand wordt het stijf pijnlijk en gezwollen. Soms wordt het ook dikker. U krijgt er last van. Meestal begint het bij de knieën. Die hebben ook het meeste gewicht te dragen. Soms gebeurt het ook op plaatsen waar een bot gebroken is geweest. Of waar het teveel te lijden heeft gehad. Zoals door zwaar werk of door zwaarlijvigheid. Deze pijn voel je typisch bij bewegen. Meestal neemt de pijn in de loop van de dag toe. Vooral langdurig zitten of staan veroorzaakt klachten bij in beweging komen ("startpijn"), vooral dan het eerste half uur.

Vroeg of laat krijgt ieder mens te maken met deze beschadiging van het gewrichtskraakbeen. Je dokter noemt zo'n vorm van gewrichtsziekte "artrose" of nog "osteoartrose". Niet te verwarren met artritis, dat een ontsteking van een gewricht is.

Artrose berust dus op een progressieve verandering veroorzaakt door een onevenwicht tussen de aanmaak en afbraak van kraakbeen. Er bestaat dus een weliswaar langzaam, maar wel efficiënt reparatieproces dat vaak kan compenseren voor de initiële schade.
Bij manifeste artrose kunnen de kraakbeencellen het verlies aan kraakbeen niet meer compenseren, zodat een chronische gewrichtsaandoening ontstaat met een toenemende destructie van het kraakbeenoppervlak. Bij het ouder worden kan de beschadiging soms evolueren tot een volledig verdwijnen van het kraakbeen. Het aangrenzende bot verdikt of krijgt deukjes, wat stijfheid en pijn veroorzaakt. Op de duur kunnen gewrichtsmisvormingen optreden.

Oorzaken

Wie voor zijn veertigste meer dan twintig jaar lang te zwaar was, heeft meer kans op artrose van de knieën. Verder kunnen ook erfelijke aanleg, letsels  van de gewrichtsstructuren, gewrichtsafwijkingen, ongezonde voeding, hormonale factoren, spierzwakte, ontstekingsprocessen en stofwisselingsziekten een rol spelen. Artrose is frequenter in bepaalde beroepen, waarbij zware gewichten getild worden, met ook frequent buigen of plooien tijdens belasting van he gewricht. Bewegen heeft vanuit diverse oogpunten gunstige effecten op de gewrichten, maar extreme belastingen, zoals bij topsport of bij fysiek zwaar werk, en door sport opgelopen gewrichtsletsels verhogen duidelijk het risico op het ontstaan van artrose.

Bij sommige volwassenen treedt artrose al op vrij jonge leeftijd op, zonder aanwijsbare oorzaken. Men vermoedt dat deze vorm van artrose erfelijk is. De bijdrage van genetische invloeden op het ontstaan van artrose van de knie schat men op 40%; voor het ontstaan van handartrose is dit zelfs 65%.

Kan je artrose voorkomen?

Zorg al op jonge leeftijd voor een correcte lichaamshouding en zorg voor sterke spieren die je skelet goed ondersteunen.
Vermijd gewrichtsletsels, die vaak optreden door overdreven of letselrijk te sporten, en door ongevallen te vermijden
Luister naar de taal van je lichaam en de beperkingen ervan.
Als je nog jong bent en last hebt van gewrichtspijn, kan het zijn dat je je gewrichten gewoon iets hebt overbelast, bijvoorbeeld bij het sporten of als je zwaar lichamelijk werk hebt gedaan. Of mischien staat de stand van je gewricht niet optimaal.
Bij de eerste tekenen van slijtage zorg je ervoor dat deze niet te snel verder gaat, door het pijnlijke gewricht niet te veel te belasten.
Er bestaan allerlei hulpmiddelen om belastende bewegingen in het dagelijkse leven te vermijden: een nagelknipper die je kan vastzetten op de wastafel, een toiletverhoger, aangepast bestek, een keukenmes met ergonomisch handvat, hulpmiddelen om bokalen te openen, een helping hand om voorwerpen mee op te rapen... Informeer bij je mutualiteit.