1. Waarom een folder over meningitis ?
Iedereen kan op elk moment en overal meningitis oplopen. De symptomen van meningitis kennen, kan iemand zijn leven redden.2. Wat Is meningitis?
Meningitis is een ontsteking van de hersenvliezen. Ze kan veroorzaakt worden door verschillende types van bacteriën of virussen:· De bacteriële meningitis is zeldzaam, maar ze kan zeer ernstig zijn. Een dringende behandeling met antibiotica is levensnoodzakelijk.
Er zijn 3 kiemen die bacteriële meningitis kunnen veroorzaken:
- de meningokok (types A, B en C),
- de pneumokok (die ook berucht is voor de longontsteking = pneumonie)
- Haemophilus influenzae (type b) (afgekort Hib).
Voor 1999 meldden de Belgische peillaboratoria 2,2 gevallen per 100.000 inwoners, van meningitis door de meningokok. Meningokokken blijken gelukkig slechts zelden in om het afweersysteem te doorbreken. Vele volwassenen en kinderen dragen deze kiem achteraan in de keelholte, zonder er enige hinder van te ondervinden. Waarom de ene mens wel een levensbedreigende meningitis ontwikkelt en de andere niet, is niet geweten.
· de virale meningitis komt het vaakst voor, is minder ernstig en kan niet behandeld worden met antibiotica. De symptomen zijn identiek voor de verschillende vormen. Enkel een laboratoriumonderzoek kan bepalen over welk type aandoening het gaat.
3. Hoe uit zich meningitis?
In het beginstadium is het vaak erg moeilijk om een hersenvliesontsteking te herkennen. In de helft van de gevallen van hersenvliesontsteking wordt deze zelfs niet meteen door de arts herkend!Voor kinderen, jongeren en volwassenen kunnen er zich verschillende symptomen afzonderlijk of tegelijkertijd voordoen: hoofdpijn, koorts, braken, nekstijfheid, gewrichtspijn, zin om licht te mijden (fotofobie), voorkomen van rode vlekken, verward of slaapdronken zijn, coma.
Voor baby's zijn de symptomen minder duidelijk: ernstige koortsopstoten, soms met stuipen, braken en huiduitslag (rode vlekken). Verder kunnen ook gedragswijzigingen van baby's optreden: eten weigeren, prikkelbaarheid, kreunen, lusteloosheid of verwardheid.
Meningitis kan in 1 of 2 dagen, zelfs in enkele uren evolueren; de patiënt wordt zeer ernstig ziek.
4. Wat te doen bij vermoeden van meningitis?
Uit de studie blijkt dat ouders zeer goed aanvoelen of de situatie ernstiger is dan voorgaande keren. Een dokter moet rekening houden met dat oordeel.Onmiddellijk dus de huisarts waarschuwen; als hij niet beschikbaar is, naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis gaan.
5. Hoe wordt bacteriële meningitis overgedragen?
De bacteriën die meningitis kunnen veroorzaken zijn in feite zeer alledaags. Zij komen normaal voor in de keelholte of de neus. Ze verspreiden zich van persoon tot persoon door "keel" secreties (door te hoesten, te niezen, door omhelzingen) en/of door "neus" secreties (door te snuiten). De aandoening wordt dus niet doorgegeven via het zwembad.Na besmetting kan het 2 tot 10 dagen duren voor symptomen optreden. Bij iedereen en op elke leeftijd kunnen, bij gezonde personen, kiemen gevonden worden gedurende weken en zelfs maanden. Drager zijn helpt de mens om een natuurlijke immuniteit op te bouwen.
Slechts in zeldzame gevallen (vermoeidheid, zwakheid, bv. een verkoudheid die al lange tijd aanhoudt) nemen de bacteriën de bovenhand op de verdediging van het lichaam en veroorzaken een meningitis.
De verspreiding van meningitis wordt voornamelijk gezien in gesloten gemeenschappen (bv. kinderdagverblijven, scholen, dichtbevolkte wijken).
In 2008 heeft het referentielaboratorium voor meningokokken in bijna alle arrondissementen van het land gevallen van meningitis vastgesteld; 49% van de gevallen werd in Vlaanderen waargenomen, 36% in Wallonië en 15% in Brussel.
Zie kaart van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (W.I.V).
6. Wie kan bacteriële meningitis oplopen?
Op elke leeftijd kan men een meningitis of septicemie oplopen. Bij kinderen jonger dan 4 jaar wordt voornamelijk H. influenzae meningitis (type b) waargenomen. De meningokokkenmeningitis is de meest voorkomende oorzaak van meningitis en van septicemie op elke leeftijd: het merendeel van de infecties komt voor bij zeer jonge kinderen maar in 1995 kwamen er ook veel gevallen voor bij jongeren van 15 tot 19 jaar. Jonge kinderen maar voornamelijk oudere volwassenen kunnen ook een pneumokokkenmeningitis opdoen.7. Wanneer loopt men meningitis op?
Men kan tijdens het hele jaar meningitis oplopen. Het het grootste aantal gevallen van meningitis door meningokokken wordt gezien tijdens de winter-, lente- en herfstmaanden.8. Hoe bacteriële meningitis te behandelen?
Antibiotica worden aangewend voor de behandeling van bacteriële meningitis; de toegediende producten zijn afhankelijk van de oorzakelijke kiem.9. Bestaat er een vaccin tegen bacteriële meningitis?
Er bestaat nog geen vaccin dat bescherming biedt tegen alle vormen van bacteriële meningitis.· Er bestaat sinds kort een vaccin tegen H. Influenzae type b meningitis. Dit vaccin maakt deel uit van het vaccinatieschema voor alle baby's: het kan gelijktijdig met andere vaccins (difterie-tetanus-kinkhoest, polio) worden toegediend.
· Er bestaat welsiwaar geen vaccin dat bescherming biedt tegen de meest voorkomende vorm van meningokokkenmeningitis in België (type B), maar wel voor de 2 andere types meningokokken. Door de systematische vaccinatie van peuters met dit vaccin, komen in België infecties door meningokokken van type C nu nog zelden voor.
. Een ander vaccin dat actief is tegen meningokokken die in België nauwelijks voorkomen (meningokok type A) kan aanbevolen worden voor reizen naar tropische landen (Mencevax A-C®). Dit laatste vaccin is trouwens ook maar doeltreffend vanaf de leeftijd van 2 jaar.
· Het vaccin dat bescherming biedt tegen de pneumokokkenmeningitis wordt aangeraden aan alle personen ouder dan 65 jaar of die door een onderliggende aandoening verzwakt zijn; dit vaccin is verboden voor kinderen jonger dan 2 jaar.
10. Wat te doen als er zich een geval van bacteriële meningitis voordoet binnen één familie of binnen één gesloten gemeenschap?
Nauwe en langdurige contacten met de patiënt verhogen de kans op meningitis. In geval van een bacteriële meningitis raadt men de directe familieleden en de personen die in nauw contact zijn met de patiënt, een antibioticabehandeling aan. Deze behandeling vermindert het risico om de ziekte op te lopen maar sluit het niet uit. Contacten zoals met klasgenoten en collega's op het werk zijn slechts zeer uitzonderlijke gevallen risicovol; er is normaal geen onderzoek noch behandeling vereist.Voor vragen in verband met preventiemaatregelen kan uw huisarts u de nodige antwoorden geven.
Als meningitis uitbreekt in een gemeenschap als een crèche, een kleuterschool of een werkplaats, dan zal de arts verbonden met Kind en Gezin, degene die belast is met het medisch schooltoezicht of de bedrijfsarts de gepaste maatregelen nemen.
11. Enkele praktische richtlijnen:
· In geval van plotse koorts en/of huiduitslag, neemt u contact op met uw huisarts.· Antibioticabehandeling voorgeschreven door uw huisarts volgen (dosering en duur van de behandeling naleven).
· Jonge kinderen volgens de regels laten inenten tegen meningitis. Oudere personen laten inenten tegen pneumokokken.
· De gevallen rapporteren aan de directeur van de school en het kinderdagverblijf.
· Vermijden om uit het glas te drinken en om met het bestek te eten van de zieke persoon.
· Na het snuiten of het niezen de handen wassen.
Meer informatie over meningitis:
Hersenvliesontsteking (video Gezondheidsnet)Informatie van de Vlaamse Overheid
Nederlandse Meningitis Stichting